Vụ nước C2 và Rồng đỏ nhiễm chì: Luật sẽ bảo vệ người tiêu dùng?

 Dù URC đã bị phạt gần 6 tỷ đồng, tuy nhiên vấn đề nhức nhối không phải là URC bị phạt bao nhiêu, thu hồi bao nhiêu hay tiêu hủy bao nhiêu. Mà quan trọng sản phẩm đã đến tay người tiêu dùng, với số lượng như thế nào, ảnh hưởng ra sao tới sức khỏe và tâm lý của họ.

Liên quan tới vụ nước uống C2 và Rồng đỏ nhiễm độc chì, ngày 31/5, Thanh tra Bộ Y tế đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với Công ty URC Hà Nội số tiền 5,8 tỷ đồng. Ngoài ra, toàn bộ hai lô sản phẩm có hàm lượng chì vượt ngưỡng cho phép phải thu hồi, tiêu hủy. Thanh tra Bộ Y tế đã giám sát việc tiêu huỷ gần 1.200 thùng C2, Rồng đỏ nói trên (tổng khối lượng hơn 10 tấn).

Chưa thể xác định só lượng tiêu thụ cho tới thời điểm hiện tại. (Ảnh: Dân trí)

Người tiêu dùng phải làm gì?

Chì là kim loại độc ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Việc ăn các thực phẩm nhiễm chì hoặc mút chì dính trên tay sẽ khiến cơ thể tích tụ độc tố.

Theo các chuyên gia, người lớn hấp thụ chì thấp hơn trẻ nhỏ. Khi nhiễm độc chì, người lớn có thể chữa khỏi hoàn toàn, trẻ em lại chịu ảnh hưởng xấu hơn. Với ngộ độc nhẹ, trẻ bỏ ăn, hay quấy khóc, không nghe lời; người lớn ăn không ngon, trí nhớ kém, khó ngủ, khả năng làm việc giảm. Với các trường hợp nhiễm độc nặng, trẻ có thể bị liệt, co giật và hôn mê, người lớn bị suy thận.

Theo Quyết định xử phạt hành chính của Thanh tra Bộ Y tế, Công ty TNHH URC Hà Nội đã có các hành vi vi phạm như: Kho bảo quản sản phẩm Hataco và kho Lan Khoa của Công ty không đảm bảo kín, biện pháp phòng chống động vật gây hại tại kho chưa đảm bảo theo quy định.

Đáng lưu ý, Công ty TNHH URC Hà Nội đã sản xuất hai lô sản phẩm thực phẩm, gồm: Trà xanh hương chanh C2 (NSX: 4/2/2016 – HSD: 4/2/2017), nước tăng lực hiệu hương dâu Rồng đỏ (NSX: 10/11/2015 – HSD:10/8/2016) có hàm lượng chì cao hơn mức công bố, vi phạm quy định tại điểm a, khoản 2, điều 17, Nghị định số 80/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa. 

Theo ông Nguyễn Văn Nhiên (Phó chánh Thanh tra Bộ Y tế), số lượng tiêu huỷ rất nhỏ so với số đã bán ra. Theo URC, số hàng hoá đã bán ra gần 3,9 tỉ đồng không thể thu hồi, tương đương hơn 40.000 thùng (mỗi lô gồm 23.000 thùng). Điều này đồng nghĩa, hàng nghìn người đã uống phải nước giải khát chứa chì vượt ngưỡng.

Cho tới thời điểm hiện tại, các cơ quan chức năng cũng như phía URC chưa lên tiếng công bố về số lượng chai C2 và Rồng đỏ nhiễm độc đã được tiêu thụ trên thị trường. Về phía người tiêu dùng, nhiều người chưa rõ quyền lợi của mình tới đâu, thậm chí còn không biết có “lỡ" uống phải chai nước bị nhiễm độc chì này không.

Nhiều người tiêu dùng đã từng mua và uống các loại nước uống này của URC lo lắng sẽ bị ảnh hưởng sức khỏe, quyền lợi. Tuy nhiên, lo sợ là vậy nhưng họ lại đang không biết kêu ai?

Theo TS Vương Ngọc Tuấn, Phó Tổng thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, có 2 vấn đề đáng lưu tâm trong vụ việc này.

Thứ nhất, hàm lượng chì vượt ngưỡng đương nhiên ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng. Thứ hai là thiệt hại về vật chất. Người tiêu dùng bỏ 1 đồng mua sản phẩm nhưng sản phẩm lại gây hại.

“Theo điều 23 luật Bảo vệ người tiêu dùng, doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng phải sản phẩm nhiễm chì. Tuy nhiên rất khó để trả cho từng cá nhân tiêu dùng cụ thể”, TS Tuấn nói.

Ông cho biết, không chỉ riêng trường hợp URC, nhiều trường hợp trước đó liên quan đến việc thu hồi cũng bị “vướng” tương tự.

“Chúng tôi cho rằng những khoản tiền của người tiêu dùng đã bỏ ra trong những trường hợp như thế này nên được đưa vào ngân khoản sử dụng vào các mục đích phục vụ lợi ích người tiêu dùng. Một phần trong số đó có thể chi cho các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”, TS Tuấn nói.

Xóa bỏ nỗi sợ có dễ dàng?

Dưới góc độ cơ quan bảo vệ người tiêu dùng, ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng cho biết: Với khối lượng khoảng 10 tấn sản phẩm có hàm lượng chì cao hơn mức công bố, phải thu hồi, tiêu hủy và công ty bị phạt tới trên 5,8 tỷ đồng, đủ cho thấy quy mô của vụ vi phạm về an toàn thực phẩm.

"Về phía cơ quan nhà nước đã xử lý nghiêm và kịp thời. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là quyền lợi người tiêu dùng, cụ thể là những người đã mua, sử dụng sản phẩm không bảo đảm chất lượng này sẽ được giải quyết ra sao là vấn đề hội đang quan tâm", ông Hùng nhấn mạnh.

Theo ông Hùng, qua thông tin báo chí, tổng số nước C2, Rồng đỏ chứa hàm lượng chì cao hơn ngưỡng công bố đã được bán ra thị trường không thu hồi được có giá trị khoảng 3,875 tỷ đồng. Từ đó suy ra, điều này đồng nghĩa với việc riêng về vật chất, người tiêu dùng đã thiệt hại hàng tỷ đồng khi đã bỏ tiền ra để mua thứ sản phẩm không chỉ vô giá trị mà còn có hại cho sức khỏe không dễ gì đo, đếm được.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: Theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người tiêu dùng có quyền được bồi thường theo khoản 6, điều 8 và  có quyền được khiếu nại, tố cáo, khởi kiện theo khoản 7, điều 8. Theo Luật An toàn thực phẩm,  người tiêu dùng có quyền được khiếu nại, tố cáo, khởi kiện theo khoản d, điều 9 và được bồi thường thiệt hại theo quy định do sử dụng thực phẩm không an toàn gây ra, theo khoản đ, điều 9.

Như vậy, theo luật pháp hiện hành, người tiêu dùng được bồi thường thiệt hại theo quy định. Người tiêu dùng thông qua các phương thức: Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài; Tòa án để bảo vệ quyền lợi cho mình. Chỉ xin lưu ý, người tiêu dùng có nghĩa vụ cung cấp chứng cứ và chứng minh trong vụ án dân sự để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, trừ việc chứng minh lỗi của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, trên thực tế, trong vụ việc tương tự như thế này, rất khó khăn để xác định từng cá nhân sử dụng phải sản phẩm này do người tiêu dùng mua nhỏ lẻ, đã uống hết, vứt bỏ vỏ, chai lọ thì không thể nhớ được mình đã từng uống sản phẩm thuộc lô này hay không.

Nói rõ hơn về các cơ chế để bảo vệ người tiêu dùng, ông Hùng cho rằng, qua trải nghiệm thực tế một vụ cho thấy việc giải quyết theo đường tòa án không chỉ tốn thời gian, công sức mà còn phức tạp, đến được thành công rất gian nan. Trong khi đó, theo ông Hùng, giải quyết theo phương thức hòa giải đơn giản hơn, thậm chí không phải mất một khoản phí nào.

Đại diện cơ quan bảo vệ người tiêu dùng cũng cho rằng, cần thành lập một đội ngũ đứng làm công tác hoà giải, đòi hỏi quyền lợi cho người tiêu dùng. Về nguồn tài chính để duy trì đội ngũ này, ông Hùng kiến nghị sử dụng những khoản bồi thường cho người tiêu dùng nhưng không thể chi trả vì nhiều lý do, chẳng hạn từng người tiêu dùng không đủ chứng cứ, không chứng minh được thiệt hại, nhưng thiệt hại cho người tiêu dùng nói chung lại rõ.

"Nguồn tài chính cho đội ngũ này sẽ được quản lý, hạch toán, theo dõi để chi vào các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng một cách công khai, minh bạch, có giám sát từ phía nhà nước và người tiêu dùng. Cơ quan nào quản lý, chi theo nguyên tắc nào sẽ do cơ quan có thẩm quyền của nhà nước quyết định trên cơ sở đề án cụ thể", ông nói.

Theo Ngọc Bích (tiêu dùng 24g)