Cái giá phải trả cho việc gây ô nhiễm môi trường của các doanh nghiệp thế giới

Nhiều nước trên thế giới từng ghi nhận các vụ cá chết hàng loạt, biến đổi hệ sinh thái hay ảnh hưởng đến sức khoẻ của người dân mà nguyên nhân chủ yếu là do ô nhiễm nguồn nước. Ngoài các lệnh đình chỉ hoạt động nhà máy hay làm sạch môi trường, một số doanh nghiệp đã phải đóng các khoản đền bù hoặc chịu phạt…

Tại Việt Nam, mới đây Formosa Hà Tĩnh đã cam kết bồi thường 500 triệu USD. Còn trên thế giới, đã có không ít công ty đã từng phải đền bù số tiền khủng. Có thể kể đến một vài cái tên như BP Grop, Chevron, Chisso… Đó là cái giá phải trả cho việc phá hủy môi trường cũng như gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến động, thực vật và con người...

Formosa và 500 triệu USD

Formosa Hà Tĩnh...

Trước đó, chiều 30/6, sau khi bị xác định là thủ phạm gây ra sự cố cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung, lãnh đạo Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà tĩnh (FHS) đã công khai xin lỗi, cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam với tổng số tiền tương đương trên 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD).

Như vậy, sau 85 ngày mòn mỏi, người dân đã được tháo gỡ một phần vướng mắc và có thêm hy vọng, bởi ít nhất thì cũng đã có người đứng ra chịu trách nhiệm và bồi thường cho họ, hỗ trợ họ có công ăn việc làm và thu nhập khi đã mất đi kế sinh nhai.

Guide - Trả phạt gần 14 triệu USD vì xả thải gây cá chết

Theo Herald Bulletin, tháng 12/1999, một vụ ô nhiễm xảy ra trên sông White (Indiana, Mỹ) đã giết chết 4,6 triệu con cá, tương đương 187 tấn. Ngày 28/12, cơ quan môi trường địa phương cho biết họ truy ra nguồn gây ô nhiễm là nhà máy sản xuất đèn ôtô của Tập đoàn Guide tại Anderson.

Kết quả điều tra cho thấy công ty này đã xả ra hơn 6 triệu lít nước thải có chứa nồng độ cao các chất độc hại, tạo ra bọt nổi trên sông. Tháng 6/2001, tập đoàn này nhận tội và phải trả hơn 13,9 triệu USD gồm tiền phạt, chi phí pháp lý và xử lý môi trường, trong đó có 6,25 triệu USD được dùng để khôi phục sông.

BP Group và khoản bồi thường 20 tỷ USD

Sự cố tràn dầu tại vịnh Mexico...

Vụ tràn dầu bắt nguồn từ một vụ nổ tại giàn khoan Deepwater Horizon của BP ngoài khơi nước Mỹ vào năm 2010 đã làm 11 người thiệt mạng. Sự cố khiến hơn 100 triệu thùng dầu chảy ra ngoài và tàn phá bờ biển các bang miền Nam nước Mỹ, từ Florida đến Texas. Đây được coi một trong những thảm họa môi trường nghiêm trọng nhất trong lịch sử Mỹ.

Theo báo cáo của Liên đoàn Động vật Hoang dã Quốc gia năm 2015, sinh vật biển đang vật lộn với môi trường sống, nếu không chết với số lượng lớn. Tại bang Louisiana năm 2014, số lượng cá heo mũi chai được phát hiện chết cao gấp 4 lần mức kỷ lục trong lịch sử. Hàng chục nghìn con rùa biển nhỏ đã chết sau thảm hoạ và số lượng tổ rùa trong khu vực tiếp tục giảm mạnh.

Tháng 4/2016, thẩm phán liên bang thành phố New Orleans, Mỹ, ông Carl Barbier, thông qua mức phạt lên đến 20 tỷ USD cho Tập đoàn dầu khí BP của Anh, nhằm giải quyết các yêu cầu bồi thường thiệt hại sau sự cố tràn dầu tại Vịnh Mexico năm 2010. Theo AP, tập đoàn BP sẽ phải hoàn tất số tiền phạt này trong 16 năm. 

Mức phạt được thông báo lần đầu tiên vào tháng 7/2015, bao gồm 5,5 tỷ USD theo Đạo luật Vùng biển sạch. Số còn lại để khắc phục hệ quả ô nhiễm môi trường và bồi thường cho 5 bang chịu ảnh hưởng cùng chính quyền địa phương. 

"BP nhận hình phạt thích đáng, bồi thường cho những thiệt hại gây ra cho môi trường và kinh tế vùng Vịnh. Mức phạt này nên là điều mà BP và các đồng nghiệp ghi nhớ, để có những biện pháp cần thiết nhằm đảm bảo rằng điều tương tự không bao giờ xảy ra", Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Loretta Lynch nhấn mạnh. 

Amazon ô nhiễm nghiêm trọng - Chevron chịu phạt 9,5 tỷ USD

Ô nhiễm nghiêm trọng tại Amazon...

Tháng 2/2011, toà án ở Lago Agrio, Ecuador đưa ra mức phạt 18 tỷ USD, sau đó giảm xuống còn 9,5 tỷ USD đối với tập đoàn Chevron. Theo WSJ, tập đoàn dầu khí lớn thứ hai của Mỹ bị cáo buộc gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cho khu vực Amazon ở Ecuador, xuất phát từ hoạt động sản xuất dầu thô. Ecuador còn kiện Chevron ở Brazil, Argentina và Canada, những nơi mà tài sản của công ty này có thể bị tịch thu. 

Vào tháng 3/2014, toà án các quận phía nam của New York, Mỹ, tuyên bố khoản phạt 9,5 tỷ USD là sản phẩm của hoạt động hối lộ và gian lận, do đó không thể thi hành.

Tuy nhiên, một năm sau đó, Toà Công lý Quốc tế đã ra phán quyết yêu cầu tập đoàn này bồi thường số tiền trên cho những thiệt hại môi trường trong quá trình khai thác đã ra phán quyết yêu cầu Tập đoàn dầu khí Mỹ Chevron bồi thường 9,5 tỷ USD cho những thiệt hại về môi trường đã gây ra cho Ecuador trong quá trình khai thác gần 30 năm.

Chevron mua lại Texaco năm 2001 và trở thành mục tiêu trong các khiếu nại của người dân bản địa Ecuador ở vùng Lago Agrio. Đại diện của Texaco thừa nhận đã đổ ít nhất 68 tỷ lít nước khai thác (sản phẩm phụ trong quá trình sản xuất dầu và khí đốt) xuống các dòng nước trong giai đoạn 1964 - 1992 để cắt giảm chi phí. 

Toà án Ecuador cũng cáo buộc công ty này để lại 900 hố sâu chứa đầy dầu thải, làm ô nhiễm đất và nguồn nước ở các vùng xung quanh. Một số ước tính cho rằng mức độ ô nhiễm ở đây cao hơn 80 lần so với thảm hoạ tràn dầu ở Vịnh Mexico. Theo các đánh giá khoa học độc lập, tỷ lệ ung thư ở những khu vực Texaco hoạt động cũng cao hơn. 

Căn bệnh lạ của người Nhật và 86 triệu USD

​

Căn bệnh Minamata tại Nhật Bản...

Năm 1932 - 1968, Nhật Bản xảy ra thảm họa nhiễm độc, do nhà máy hóa chất Chisso xả nước thải chứa thủy ngân chưa qua xử lý ra vịnh Minamata và biển Shiranui.

Năm 1956, một bé gái được đưa vào bệnh viện của công ty Chisso với những biểu hiện nghiêm trọng như không thể nói chuyện, đi lại hay ăn uống. Căn bệnh được biết đến rộng rãi vào ngày 1/5/1956, khi bác sĩ Hajime Hosokawa, thuộc bệnh viện của công ty Shin Nihon Chisso Hiryo, báo cáo một "bệnh dịch lạ liên quan đến hệ thần kinh trung ương", sau khi ghi nhận 4 bệnh nhân rối loạn thần kinh không rõ nguyên nhân. Không lâu sau đó, 54 trường hợp khác được phát hiện và 17 người tử vong. 

Năm 1959, các giáo sư Đại học Kumamoto đưa ra thông báo chính thức rằng căn bệnh ở vùng Minamata là bệnh thần kinh, do ăn cá và sinh vật có vỏ cứng từ vịnh Minamata.

Mãi đến năm 1968, chính phủ Nhật Bản mới chính thức công nhận thuỷ ngân hữu cơ (methyl mercury) trong chất thải công nghiệp của nhà máy Chisso là nguyên nhân gây bệnh. Cùng lúc đó, công ty tiếp tục xả nước thải ô nhiễm ra biển, làm nhiễm độc cá, khiến người dân địa phương mắc bệnh sau khi ăn cá. Điều này khiến căn bệnh ngày càng lan rộng trong khu vực.

Năm 2001, khoảng 3.000 người được chính thức công nhận là mắc bệnh Minamata. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân Minamata vẫn nằm ngoài danh sách cứu trợ do chưa xét duyệt đủ điều kiện công nhận là người nhiễm bệnh. Năm 2004, Chisso đã trả 86 triệu USD tiền bồi thường. Cùng năm, công ty phải tiến hành các biện pháp vệ sinh nhằm dọn sạch khu vực chịu ảnh hưởng.

Exxon Mobil và 225 triệu USD vì gây ô nhiễm bang New Jersey

Tháng 8/2015, Exxon Mobil bị phán quyết nộp 225 triệu USD tiền phạt vì gây ô nhiễm môi trường cho bang New Jersey (Mỹ). Cuộc chiến pháp lý giữa hai bên đã kéo dài từ năm 2004. Theo đó, New Jersey đòi 8,9 tỷ USD bồi thường cho nguồn tài nguyên thiên nhiên đã bị hủy hoại (gồm 6 km2 đầm lầy và vùng nước) thuộc khu vực lọc dầu của Exxon trước đây tại thành phố Bayonne và Linden.

Việc ô nhiễm bắt đầu từ những năm 1870 tại Bayonne và 1900 tại Linden. "Ngày nay, rất nhiều địa điểm ở đây có quang cảnh và mùi chẳng khác nào bãi thải dầu", một báo cáo cho biết.

Dù vậy, khoản tiền này đã bị cả các nhóm môi trường, chính quyền liên bang, bang và cả người dân chỉ trích mạnh mẽ vì quá ít, New York Timescho biết. Từ năm 1991, Exxon Mobil đã chấp thuận làm sạch gần 6,5 km2 tại khu vực gần New York Harbor, và đã chi ra 258 triệu USD.

Theo Ngọc Bích - Trần Lợi (Tieudung24g)